Tag: giełda

Czy Domy Maklerskie mają fundusz gwarancyjny?

maklerskie

W Polsce działa kilkadziesiąt Domów i Biur Maklerskich, które obsługują ponad 1,5 mln rachunków maklerskich (dokładnie 1 666 202 na stan 31.08.2023, według danych z KDPW). Czyli gołym okiem widać, że z tego typu produktów finansowych korzysta wielu Polaków, nawet zakładając że część z nich może mieć po kilka kont.

Część z tych osób wpłacając środki pieniężne na konta maklerskie, może się zastanawiać czy jest to bezpiecznie miejsce? A co jeśli Dom Maklerski w którym ma konto zbankrutuje? Co wtedy z moimi pieniędzmi?
Jeśli chodzi o zwykłe konta bankowe, to większość z nas wie o istnieniu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, który zapewnia bezpieczeństwo przechowywanych środków (do wysokości 100 tys. euro) w razie upadku banku.

Ale czy istnieje podobny fundusz gwarancyjny w przypadku rachunków maklerskich?

Tak istnieje, ale działa na trochę innych zasadach niż BFG i posiada zupełnie inne limity zwrotu środków pieniężnych zdeponowanych u maklerów. W przypadku Domów Maklerskich od 2001 roku istnieje specjalny System rekompensat, który prowadzony i zarządzany jest przez KDPW (Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych) pod nadzorem KNF, zgodnie z Ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2005 Nr 183, poz. 1538, z późn. zm.). Każdy uczestnik systemu czyli Biura Maklerskie działające w Polsce, obowiązkowo muszą odprowadzać składki gromadzone na poczet Systemu rekompensat. Pieniądze z tych składek stanową ich współwłasność łączną i przeznaczone są na wypadek bankructwa jednego z ich uczestników.

Ustawa w artykule 139 ust. 1 mówi jasno:

Art.  139.  [Wypłata rekompensat]
1. System rekompensat zabezpiecza wypłatę środków inwestorów, o których mowa w art. 133 ust. 2, pomniejszonych o należności domu maklerskiego od inwestora z tytułu świadczonych usług, według stanu z dnia zaistnienia jednej z okoliczności, o której mowa w art. 133 ust. 2, do wysokości równowartości w złotych 3000 euro – w 100% wartości środków objętych systemem rekompensat, oraz 90% nadwyżki ponad tę kwotę, z tym że górna granica środków objętych systemem rekompensat wynosi równowartość w złotych 22 000 euro, z zastrzeżeniem ust. 2.

Gdy Dom Maklerski upadnie, to możesz odzyskać pieniądze zgromadzone na swoim rachunku do ustawowego limitu. Niestety patrząc na ww. artykuł ustawy, limit ten jest kilkukrotnie mniejszy w porównaniu z kontami bankowymi.

W telegraficznym skrócie:

  • zwrot w 100% – 3000 euro
  • zwrot nadwyżki ponad tę kwotę w 90%
  • maksymalna wartość środków, objęta systemem rekompensat – 22 000 euro
  • wypłata do 3 miesięcy

Podane kwoty są w euro i do przeliczenia na złotówki, zgodnie zapisami ustawy, będzie brany pod uwagę średni kurs NBP z dnia, gdy zaistniały okoliczności stanowiącej podstawę do wypłacenia rekompensaty.
Mając podane wcześniej kryteria, rekompensaty liczy się w ten sposób:

obliczenia systemu rekompensat rachunków maklerskich

Wychodzi 21.100 euro, co przy średnim kursie NBP – EUR/PLN z dnia 23.09.2023, który był = 4,60, wynosi że z systemu rekompensat można odzyskać maksymalnie ok. 92 tys. zł. Tyle maksymalnie odzyskałbyś z Systemu rekompensat w przypadku upadłości biura maklerskiego. Niestety wszystko powyżej tej kwoty, nie jest gwarantowane.
Oczywiście co do pozostałej sumy, każdy inwestor ma prawo dochodzić dalszych roszczeń od masy upadłościowej domu maklerskiego, ale z reguły jest to bardzo długi i niepewny proces.

Tutaj warto się zatrzymać na chwilę. System rekompensat dotyczy wolnych środków pieniężnych oraz zrekompensowanie wartości utraconych instrumentów finansowych, które znajdują się na Twoim rachunku maklerskim.

Wszystkie zakupione przez Ciebie akcje – nie przepadają w przypadku upadku DM.
Na początku warto wyjaśnić, jak to wszystko wygląda od środka. System depozytowy w Polsce jest dwustopniowy. Pierwszy poziom obejmuje rejestr w KDPW, który zawiera konta ewidencyjne każdego uczestnika KDPW, czyli domów maklerskich. Są to zapisy zbiorcze np. że dom maklerski X zapisane ma na swoim koncie 5000 akcji spółki Y, bez informacji do jakiego inwestora przypisane są te akcje.
Te informacje są na drugim poziomie, czyli u pośredników, którymi są domy maklerskie. Wygląda to tak, że dom maklerski X, w swojej ewidencji ma podzielone te przykładowe 5000 akcji spółki Y na poszczególnych finalnych właścicieli akcji (klient A – 2000 akcji, klient B – 2000 akcji, klient C – 1000 akcji).
W przypadku upadłości domu maklerskiego, mimo że KDPW nie widzi od razu, ile dany inwestor ma swoich akcji, bo te informacje posiada dom maklerski, nadal nie zmienia to faktu kto jest ich właścicielem.
Natomiast teoretycznie może zdarzyć się tak, że dom maklerski bezprawnie sprzeniewierzy instrumenty finansowe, swoich klientów. Wtedy system rekompensat, również obejmuje wartość utraconych instrumentów finansowych.

Więc obwiać się można raczej jedynie o środki pieniężne. To jest dość pocieszające, bo z reguły inwestorzy nie trzymają większych ilości pieniędzy na rachunkach maklerskich. Wpłacają pieniądze tylko po to, żeby szybko zakupić walory inwestycyjne.

Jak się zabiezpieczyć?

  1. Nie trzymaj większej ilości gotówki na jednym koncie maklerskim. Najlepiej niech to będzie maksymalnie do kwoty, którą gwarantuje system rekompensat (ok. 90 tys. zł). Pieniądze trzymaj na zwykłym koncie bankowym, które ma większe gwarancje. Ponadto jeśli masz zwykłe konto w tym samym banku co maklerskie, to przelewy między nimi wykonują się natychmiastowo.
  2. Możesz założyć kilka kont maklerskich (zobacz na nasz ranking kont) w różnych domach maklerskich, rekompensaty obowiązują do każdego rachunku oddzielnie.
  3. Wybieraj domy maklerskie za którymi stoją duże podmioty finansowe, takie jak banki, dzięki temu jest mniejsze ryzyko upadku lub bezprawnych działań na rachunkach.

Na koniec warto dodać, że upadki domów maklerskich w Polsce należą do rzadkości. Patrząc na historię tego typu zdarzeń na stronach KDPW (link), ostatnie wypłaty z systemu rekompensat odbywały się w 2008 i 2016 roku.

Źródła artykułu:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20051831538
https://www.kdpw.pl/pl/organizacja-systemu-rekompensat.html
https://wwwo.kdpw.pl/pl/Regulacje/Documents/RegSR.pdf

Chcę, byś wiedział, że treści zawarte w niniejszym serwisie są jedynie wyrazem moich poglądów i nie stanowią ani w całości ani w części rekomendacji w rozumieniu obowiązujących przepisów prawa. Pamiętaj, że każda decyzja finansowa i inwestycyjna wiąże się z ryzykiem, wobec czego wszelkie decyzje podejmujesz samodzielnie zgodnie z Twoim poziomem wiedzy, doświadczenia, sytuacją, celami, a przede wszystkim na własną odpowiedzialność. Nie ponoszę odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych po zapoznaniu się z tekstami publikowanymi w serwisie.
Pamiętaj również, iż omawiane przeze mnie zagadnienia podlegają ciągłym zmianom, w związku z czym nie ponoszę odpowiedzialności za ich dokładność, kompletność czy aktualność. W szczególności, jeżeli zamierzasz inwestować w akcje spółek, polecam byś za każdym razem dokładnie zapoznał się z materiałami przedstawionymi przez emitenta. 
Chcę również nadmienić, że dokładam wszelkiej staranności, by prezentowane w serwisie treści były poprawne, lecz również u mnie mogą zdarzać się błędy, za które nie ponoszę odpowiedzialności. Jeżeli wykryjesz jakiś błąd, byłbym wówczas wdzięczny na zwrócenie na niego uwagi.

FAQ – podstawowe pytania giełdowe

maklerskie

Podstawowe informacje o tym co to jest dom czy rachunek maklerski, umieściliśmy na naszej stronie głównej rankingu kont maklerskich. Natomiast na tej stronie, postaramy się zbudować większą bazę podstawowych pojęć, z którymi spotkasz się inwestując na giełdzie. Postaramy się systematycznie rozszerzać listę pytań, tak aby FAQ było jak najbardziej wyczerpujące.

Kto to jest inwestor indywidualny?

Inwestor indywidualny to po prostu każda osoba fizyczna, która inwestuje swoje prywatne pieniądze na giełdzie. Inwestorem indywidualnym może zostać każdy z nas, niezależnie od wieku (choć trzeba być pełnoletnim, żeby założyć rachunek maklerski), wykształcenia, czy wykonywanego zawodu. Wystarczy posiadać wolny kapitał. Oczywiście każdy inwestor indywidualny zdaje sobie sprawę z faktu, że zainwestowane pieniądze mogą przynieść ponadprzeciętne zyski, ale również może je stracić (w części lub całości). Dlatego decyzja o tym czy zostać inwestorem, powinna być bardzo dobrze przemyślana.

Co to jest prowizja od zlecenia kupna/sprzedaży?

Prowizja ta występuje na rachunkach maklerskich, których używają inwestorzy indywidualni podczas handlu akcjami na giełdzie. Prowizja ta jest kwotą pieniężną, którą dom maklerski nalicza przy transakcji kupna lub sprzedaży akcji.
Przykład:
Prowizja w domu maklerskim X wynosi: 0,38%
Inwestor kupuje 100 akcji spółki X, które notowane są po cenie 20 zł. Koszt zakupu akcji, będzie wynosił 2000 zł
Więc za kupno tych akcji, inwestor dodatkowo zapłaci prowizję dla domu maklerskiego o wartości 7,6 zł.
Prosty rachunek 0,38% od kwoty 2000 zł = 7,6 zł
Warto jeszcze wspomnieć, że poza stałym procentem prowizji, domy maklerskie stosują coś takiego jak minimalną prowizję. Pobierana jest ona od transakcji na małe ilości akcji. Jeśli kupisz np. 1 akcję danej spółki, to będziesz musiał zapłacić minimalną prowizję 5 zł, a nie 0,38% od tej transakcji, co w tym przypadku byłoby bardziej korzystne.

Co to jest spread?

Z pojęciem spreadu spotkasz się podczas kupowania akcji na giełdzie. Gdy notowania spółki są otwarte, na rynku znajdują dwie oferty, kupna i sprzedaży akcji. Ofertą kupna jest najwyższa cena, jaką oferują inwestorzy skłonni kupić dany walor, natomiast oferta sprzedaży to cena, po której oczekują sprzedający za akcje. Oferty kupna są z zasady niższe niż oferty sprzedaży, a różnicę pomiędzy nimi (która nieustannie się zmienia) nazywa się spreadem. Największe spready występują na kursach akcji spółek, charakteryzujących się małą płynnością. Realizując zlecenie kupna akcji po każdej cenie (PKC), ponosi się dodatkowy koszt spreadu.

Co to jest Day trading?

Pojęcie Day trandingu występuje w przypadku, gdy inwestor kupuje i następnie sprzedaje akcje podczas jednej sesji giełdowej (jednego dnia). Handel na giełdzie wówczas odbywa się szybki i dynamiczny sposób, na który mogą sobie pozwolić najbardziej doświadczeni gracze giełdowi. Transakcje tego typu, często są obciążone niższą prowizją na rachunkach maklerskich, co wyszczególniliśmy w tabeli naszego rankingu rachunków maklerskich.

Co to jest Swing trading?

Inwestycję wykorzystujące krótkoterminowe wahania kursu akcji, nazywamy Swing tradningem. Może to być kilka dni lub tygodni. Jest to sposób inwestowania pomiędzy wcześniej opisanym day tradingiem, a inwestycją długoterminową w akcje spółek. Jest to dużo bezpieczniejszy sposób inwestowania, zwłaszcza dla początkujących inwestorów.

Co znaczy Free float w akcjonariacie spółki?

Free float to najprościej rzecz ujmując, znaczy akcje w wolnym obrocie. Obejmuje on rozdrobniony akcjonariat, czyli akcjonariuszy posiadających poniżej 5% akcji spółki. Zgodnie z przepisami ktoś kto nabywa akcje, których udział przekracza 5% całości akcji, zobligowany jest ujawnić publicznie o tym fakcie. Wszyscy akcjonariusze posiadający 4,99% (i niżej) akcji czy 100 akcji spółki, pozostają nieujawnieni i tworzą rozporoszony akcjonariat, czyli free float. Spółki, które chcą zadebiutować np. na NewConnect zobligowane są do posiadania w akcjonariacie min. 15% free float, więc z tym pojęciem spotkamy się właściwie we wszystkich publicznych spółkach.

Co to jest hossa i bessa?

Hossa to ulubione słowo inwestorów giełdowych. Oznacza ono okres w notowaniach giełdowych, gdzie w większości ceny akcji spółek rosną. Hossa na giełdach z reguły trwa kilka lat, choć może to być nawet i kilkanaście lat. Najczęściej sprzyja temu dobra koniunktura gospodarcza, która napędza wyceny spółek giełdowych. Hossa nazywana jest często rynkiem byka.
Bessa natomiast jest przeciwieństwem tego pierwszego pojęcia. Czyli jest to okres, gdy kursy spółek giełdowych spadają przez dłuży okres czasu. Przyczyną tego są najczęściej kryzysy gospodarcze, wojny i tego typu negatywne zdarzenia. Bessę z kolei nazywa się rynkiem niedźwiedzia.
Co ciekawe między tymi dwoma wydarzeniami giełdowymi, czasami zdarza się tzw. trend boczny, podczas którego przez pewien okres czasu, akcje spółek na giełdzie „stoją w miejscu”, nieznacznie odchylając się raz w dół, raz w górę.

Czy można mieć dwa konta maklerskie?

Odpowiedź brzmi TAK. Każda osoba fizyczna może posiadać dowolną ilość rachunków maklerskich. Właściwie można mieć ich tyle, ile jest domów maklerskich w Polsce. Podobnie jak to jest ze zwykłymi kontami bankowymi. Tylko trzeba brać pod uwagę, że część ofert maklerskich wiąże się z opłatami za utrzymanie konta. Dzięki posiadaniu dwóch lub więcej kont, można dywersyfikować sobie portfele i strategie inwestowania, bez mieszania wszystkiego w jednym miejscu.
Jedyna różnica będzie przy rozliczaniu podatku od zysków kapitałowych. Dostaniesz wtedy tyle formularzy PIT-8C, ile masz rachunków maklerskich. Następnie będzie trzeba je zsumować i dopiero wtedy wprowadzić do rozliczenia PIT-38.